تأثير قصه کودکانه بر كاهش علايم اافسردگي در كودكان افسرده شهناز شيباني*، دكتر مجيد يوسفي لويه **و دكتر علي دلاور*** 85/10/20:نهايي پذيرش 85/8/25 :نظر تجديد 85/6/27 :دريافت تاريخ چكيده هدف: هدف از پژوهش حاضر تعيين تأثير قصهدرماني بر كاهش علايم افسردگي كودكان بوده است. روش: بدين منظور در چهارچوب روش پژوهشي نيمهآزمايشي 5 نفر از دانشآموزان افسرده پاية چهارم و پنجم ابتدايي در پژوهش شركت داده شدند. طرح پژوهش از نوع پيشآزمون ـ پسآزمون بدون گروه كنترل بوده است. پرسشنامة علائم مرضي كودكان مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام پيشآزمون برنامة قصهدرماني به مدت 24 جلسه 60 دقيقهاي (دوبار در هفته) اجرا شد و در پايان پس آزمون انجام شد. يافتهها: نتايج نشان داد كه افسردگي تمام آزمودنيها در پايان برنامة درماني كاهش يافت. علاوه بر اين قصهدرماني بر درمان اختلالهاي همبود شامل اختلالهاي اضطرابي و لجبازي و نافرماني مؤثر بوده است.نتيجهگيري: قصهدرماني علايم افسردگي، اضطراب و هراس را در كودكان افسرده كاهش ميدهد. واژههاي كليدي : قصهدرماني، افسردگي كودكان * كارشناس ارشد روان شناسي كودكان استثنايي مركز خدمات مشاورهاي آرمش ** استاد يار دانشگاه آزاد اسلاميتهران مركزي (ir.ac.iauctb@usefi_m: Email ( *** استاد دانشگاه علامه طباطبايي www.SID.ir Archive of SID 894 / پژوهش در حيطه كودكان استثنايي / سال ششم، شماره 4 ،1385 مقدمه در سالهاي اخير وجود افسردگي در كودكان و نوجوانان نه تنها محرز دانسته شده است، بلكه نظر بر اين است كه افسردگي كودكي ميتواند مشكلات جدي براي سلامت عموميايجاد كند (لامارين، 1995 .(به گونهاي كه پژوهشها نشان داده است كه شناسايي افسردگيهاي كودكي و نوجواني ميتواند احتمال بيماريهاي رواني ديگر، ناراحتيهاي شديد، رفتارهاي ناسازگارانه و حتي مرگ و مير كودكان و نوجوانان را كاهش ميدهد (ريو،2000 .(برخي كودكان نشانههاي كلاسيك افسردگي شامل غمگيني، اضطراب، بيقراري و مشكلاتي در خوردن و خوابيدن را نشان ميدهند. در حالي كه برخي ديگر از كودكان افسرده مشكلات و دردهاي جسماني را نشان ميدهند كه به درمانهاي متداول پاسخ نميدهند. هر چند كه تشخيص افسردگي به مصاحبه و نوع ابزارهاي سنجش نيز بستگي دارد (داوال، 2001 .( پژوهش نشان داده است با وجود تشابه افسردگي كودكي با بزرگسالي، افسردگي كودكي نسبت به افسردگي بزرگسالي طيف متفاوتي از نشانهها را شامل ميشود، علاوه بر اين كه افسردگي در كودكان و نوجوانان همبودي بيشتري با ساير اختلالهاي رواني دارد (كارلسون، 2000 .(با وجود انواع افسردگي كودكان و نوجوانان، اختلال افسردگي اساسي از مهمترين مواردي است كه در خصوص كودكان مطرح ميشود و همانند اختلال افسردگي اساسي بزرگسالان ناتوانكننده است (ريان، 2003 .(به گونهاي كه كاركردهاي فرد در كوتاهمدت يا درازمدت دچار آسيب ميشود (ميرزا و مايكل،1996 .( در واقع افسردگي اساسي كودكي اختلال خلقي عودكنندهاي است كه بهطور قابل ملاحظهاي با رشد بهنجار كودك تداخل ميكند و به گونهاي فزاينده با خطر رفتارهاي خودكشي همراه ميشود (بيرماهر، آربلايز و برنت، 2002 .( مطابق با IV-DSM تشخيص افسردگي كودكان زماني داده ميشود كه در يك يا چند دورة دو هفتهاي شواهدي دال بر تغيير كاركرد نشان بدهد. از جمله اينكه كودك افسرده ممكن است تحريكپذير يا بيعلاقه شود و از خيلي چيزها لذت نبرد يا هر دو حالت را داشته باشد. در ضمن كودك بايد حداقل چهار مورد از نشانههاي زير را تقريباً هر روز داشته باشد و برخي از كاركردهاي مهم او مختل شود : 1 (لاغر شدن و نرسيدن به وزن مورد انتظار www.SID.ir Archive of SID تأثير قصه درماني بر كاهش علايم افسردگي در/ 895 2 (اختلال در خواب ( پرخوابييا بيخوابي) 3 (كندي يا تحريك رواني ـ حركتي شديد 4 (خستگي يا كمانرژي بودن 5 (احساس بيارزش بودن يا احساس گناه بيجا و افراطي 6 (افت توانايي تفكر، تمركز و تصميمگيري 7 (افكار تكراري در مورد مرگ و خودكشي (شرودر و گوردون ترجمة فيروز بخت، 1385 .( علاوه بر اختلال افسردگي اساسي، اختلال افسردهخويي نيز از جمله اختلالهاي خلقي يك قطبي نسبتاً پايداري است كه اغلب در كودكي بروز ميكند (پارك و گوديير، 2000 .(افسردهخويي كودكي داراي نشانههاي افسردگي خفيف حداقل به مدت يك سال در كودكي و نوجواني است كه با حداقل دو مورد از نشانههاي زير همراه باشد : اشتهاي كم يا پرخوري، انرژي كم و خستگي، احساس بيارزشي، تمركز كم يا ضعيف در تصميمگيري و احساس نااميدي (زارب، ترجمة خداياري فرد و عابديني، 1383 .( افسردگي كودكي ممكن است به عوامل شيميايي، زيستي، ژنتيكي و عوامل روانشناختي از جمله روانپويايي، شناختي، رفتاري،فشارهاي رواني زندگي و عوامل محيطي ـ اجتماعي يا تركيبي از موارد فوق مربوط باشد (داوال،2001 ،تروكسلر و گراگ، 1977 .(به طور كلي حدود 2 درصد كودكان پيش از سن بلوغ و حدود 5 تا 8 درصد نوجوانان دچار افسردگي هستند و طيف باليني اين اختلال را از غمگيني ساده تا افسردگي اساسي يا اختلال دو قطبي در برميگيرد (سون سي و كريچنر، 2000 .( درمان كودكان و نوجوانان افسرده يكي از چالشانگيزترين موضوعات باليني و بهداشت رواني عمومياست. با توجه به ميزان مرگ و مير شديد ناشي از اختلال افسردگي اساسي نوجواني، بازبيني ادبيات مربوط براي دستيابي به بهترين گزينههاي درماني ضروري بهنظر ميرسد (ميلين، واكر و جو، 2003.(در اين خصوص، هرچند كه پيشگيري اوليه همواره كارآمد و مؤثر نبوده است ولي شواهد نشان ميدهد پيشگيري ثانويه (مداخلههاي درماني) ميتواند مشكلات رواني ـ اجتماعي آتي را به طور چشمگيري كاهش دهد (لامارين، 1995 .( www.SID.ir Archive of SID 896 / پژوهش در حيطه كودكان استثنايي / سال
2 -قصه کودکانه با كلمات داراي بار عاطفي مثبت در اين روش درمانگر با استفاده از كلمات، مفاهيم و پديدههاي داراي بار عاطفي مثبت،قصه هايي را قبلاً انتخاب و در جلسه براي كودكان بازگو ميكرد، سپس همراه با كودكان جنبههاي مختلف قصه را به بحث و بررسي ميگذاشت. در اين گفتوگو بر رويدادهاي خوشايند، جنبههاي مثبت مربوط به موضوعات و راه حلهاي مؤثر بهكار برده شده در قصه، تمركز ميشد. 3 -قصهگويي با كلمات داراي بار عاطفي قدرت و نيرومندي در اين روش با استناد به روش قصهگويي متينگلي (به نقل از كداسن و شفر، (ترجمه صابري و وكيلي، 1382 .(از ميان كتابهاي قصهكودكان، قصههايي كه داراي كلمات و مفاهيم با مضمون قدرت، نيرومندي، انرژي و تحرك بودند، براي جلسات درمان استفاده شد. قصهها در جلسات درمان براي كودكان خوانده ميشد و پس از آن جنبههاي اصلي و مهم قصه با كودكان مورد بحث قرار ميگرفت. 4 -كلمه قصة مرا حدس بزن در اين روش با استناد به روش قصهگويي ماري ريپ به نقل از كداسن و شفر (ترجمه صابري و وكيلي، 1382(هر كودك از ميان كارتهايي كه كلماتي بر روي آن نوشته شده كارتي را انتخاب ميكرد و با آن كلمه قصهاي ميساخت كه داراي مقدمه، ميانه و پايان بود. (اين كلمات با زمينههاي مربوط به مشكلات آنها مرتبط بوده است)، ساير كودكان ضمن شنيدن قصهكودك بايد كلمه اصلي قصهاو را حدس ميزدند در پايان درمانگر پيامهاي درماني قصهكودك را ميگر
تأثير قصه درماني بر كاهش علايم افسردگي در كودكان افسرده
قصه
قصه گويي
8 ويژگي کتاب داستان کودکانه خوب
10 مزيت قصه گويي براي کودکان؛ نکات مهمي که بايد بدانيد
فوتوفنهاي جادويي براي قصه گويي به کودکان
كودكان ,افسردگي ,كه ,يا ,كودكي ,اختلال ,است كه ,در كودكان ,افسردگي اساسي ,در اين ,كودكان و ,كاهش علايم افسردگي ,اختلال افسردگي اساسي ,حيطه كودكان استثنايي
درباره این سایت